Snel getriggerd? Zo krijg je de controle over je emoties weer terug.

“Ik kan soms zomaar emotioneel worden of flink gespannen, als ik met iets doodgewoons bezig ben als een gesprek. Iets simpels kan mij zomaar triggeren.”  Dit is wat cliënten me regelmatig toevertrouwen. Ook al “weten” ze dat er niets aan de hand is. Ze voelen de emoties of spanning groeien totdat deze het over lijken te nemen. Heb je dit ook wel eens ervaren? Dan herken je vast ook dat je je daardoor machteloos kan voelen en dat het lijkt alsof je je houvast helemaal kwijt bent. Het beangstigt je en je vlucht weg je hoofd in en gaat vervolgens de boel analyseren: “Wat overkomt me toch?

Mensen leren omgaan met emoties is een belangrijk onderdeel van mijn vak. Met te veel emoties of juist te weinig. Als lichaamsgericht therapeut kom ik in mijn blog meestal met een lichaamsgerichte tip om jezelf weer te stabiliseren. Maar deze keer doe ik het anders. Het is namelijk zo, dat als je begríjpt wat er gebeurt dat dan je emoties ook veel makkelijker kalmeren, in het geval van een ‘teveel’. Vandaar dat ik nu eens ingaan op die vragen die in je hoofd opkomen als je het gevoel hebt te worden overspoeld door emoties en spanning….Vragen komen in je op als:

Wat overkomt me nu? Waarom verlies ik de controle? Waardoor komt het? Moet ik er iets mee? Wat moet ik doen? Wat als mensen dit opmerken?  Laten we eens vanuit rust naar deze vragen kijken.

Wat overkomt me nu? Je bent getriggerd.

Als je merkt dat je zomaar overmatig gespannen of emotioneel wordt, dan ben je blijkbaar – wat we noemen-  “getriggerd”. Een trigger is iets in je omgeving of in het contact met anderen, waar het onbewuste deel van je brein extra aandacht aan besteedt. Triggers kunnen zijn:  een oogopslag van de persoon met wie je in gesprek bent, een gezichtsuitdrukking, een donkere of smalle straat met hoge muren, een huilend kind bij de buren. Soms kan een specifieke geur een trigger zijn. De geur van de thee die je bij je moeder altijd dronk.

Lichaamsherinneringen en gevoelsherinneringen

De trigger maakt dat je lichaam razendsnel en ongevraagd herinneringen ophaalt. Het lichaam haalt herinneringen op in de vorm van (heftige) emoties, spanning. Maar ook kunnen beelden van voorvallen die erop lijken door je hoofd schieten, je kunt een steek krijgen in je buik of je ademhaling kan ineens veranderen: lichaamsherinneringen en gevoelsherinneringen. Ze horen bij je verleden. Het kan zowel positief als negatief zijn, dat maakt het lichaam niet uit. Je kunt dus ook onverwachts ineens heel gelukkig voelen of blij. We zeggen dan niet dat we getriggerd zijn. Die term is meer voor het negatieve.

Waardoor verlies ik de controle?

Dat komt door hoe je brein in elkaar zit: je brein bestaat uit ondermeer uit het emotionele brein en de cortex (ofwel het menselijk brein). Vooral de prefrontale cortex, precies achter je voorhoofd, speelt een belangrijke rol bij een gevoel van controle over jezelf. Normaal gesproken is deze actief is heb je controle over wat je doet. Wordt deze minder actief dan ben je de controle aan het verliezen. En dat is wat er gebeurt als je lichaam vanzelf herinneringen gaat ophalen door een trigger: de emoties maken dat je prefrontale cortex offline gaat.

Gekaapt door de amygdala

Tegelijkertijd krijgt dan een ander deel van ons brein vrij spel. Dit is het limbische systeem en dan speciaal de Amygdala, het angstcentrum. Daardoor worden de emoties telkens overnieuw aangewakkerd en zo zit je in een cirkel waar je niet vanzelf uitkomt. Dit heet een limbische kaping.

Wat is het verschil tussen lichaams/gevoelsherinneringen en gewone herinneringen?

Dit zit ‘m in de keuze of je ze zelf bewust kunt ‘aanzetten’  of niet. Wat we in het dagelijks gebruik ‘gewone’ herinneringen noemen, zijn díe herinneringen die we bewust kunnen oproepen. Dat noem je ook wel expliciete herinneringen. Een paar voorbeelden: wat je gisteren hebt gegeten of wat je met je laatste verjaardag hebt gedaan. Bij deze soort herinneringen heb je niet zo de kans dat je de controle verliest. Immers jouw prefrontale cortex staat ‘aan’ en je brein “weet” dat het gaat over een situatie in het verleden: er is tijdsbesef en overzicht. Het voelt veilig ook al zou je bewust denken aan een vervelende gebeurtenis die je al verwerkt hebt. Je kunt dan nog steeds voelen hoe je je toen hebt gevoeld. Maar je kunt elk moment nog kiezen om ‘niet in je gevoel mee te gaan’.

Snel getriggerde lichaamsherinneringen

Gevoelsherinneringen en lichaamsherinneringen zijn echter onbewust en komen op zonder dat jij erom gevraagd hebt. Ze komen voort uit het emotionele brein. Als dit deel van de hersenen erg actief wordt, werkt dit remmend op de prefrontale cortex, die je juist de controle geeft en die zorgt voor tijdsbesef. Zonder het hoognodige tijdsbesef van de prefrontale cortex, wordt een angstige emoties of verdriet gezien als een gevaar op het moment zelf. Zo ontstaat er een sneeuwbaleffect de verkeerde kant op.  Je wordt dan overspoeld door een emotie….of zelfs meerdere tegelijkertijd!

Wat moet ik doen?

Als je weet van jezelf dat je snel getriggerd bent, moet je zorgen dat je je prefrontale cortex weer ‘online’  komt. Dat doe je door de bovenstaande informatie te gebruiken. Zo voorkom je dat je onbewuste brein met jou aan de haal gaat. Volg dit stappenplan:

• Je maakt pas op de plaats. Je vertelt je brein wat er gebeurt: “Ik ben alleen maar getriggerd. Dit zijn gevoelsherinneringen en lichaamsherinneringen die horen bij een situatie uit het verleden. Het kan zijn dat ik niet weet om welke situatie het gaat. Maar ik word niet gek.”
• Schrijf deze tekst op een notitie die je tevoorschijn kan halen als je emotioneel getriggerd raakt.
• Vertel dit je brein net zo lang totdat je merkt dat het gehoord wordt. Dit kun je merken aan een zucht van je lichaam, gevoel van rustiger worden. Mogelijk voel je je helderder. Dit komt doordat je prefrontale cortex weer ‘online’. Je ervaart weer een gezonde afstand tot je emoties.
• Als je in gesprek bent met iemand, vraag dan om een pauze zodat je hier even de tijd voor hebt. Bijvoorbeeld ga even naar de wc of loop even naar buiten voor frisse lucht.

Wat als anderen dit opmerken?

Als je je zorgen maakt dat anderen zien dat je emotioneel of gespannen bent: Je kan ze vertellen dat je getriggerd bent door iets en eventjes de tijd nodig hebt.

En verder moet je maar bedenken: er is zoveel dat jij niet weet van jezelf maar dat een ander allang al gezien heeft. En vaak geen probleem vindt.

Zicht krijgen op je triggers is een belangrijk onderdeel van de lichaamsgerichte therapie van Lijfwerk. Neem contact met me op als je meer wil weten hierover.

Vraag: wat doe jij als je emotioneel getriggerd bent?