Verstrikt in perfectionisme. 2 manieren om dat op te lossen.

Perfectionisme en jezelf onder druk zetten, wie kent het niet? We doen het zonder dat we het bewust doorhebben. Vaak dènken we last hebben van omstandigheden die ons dwingen om over onze grenzen te gaan. Maar… wat dacht je van jezelf? Vaak zijn we ons eigen grootste criticus!

Met de “2 manieren” in de titel doel ik op de ervaringsverhaal en op de praktische oefening die verderop staat beschreven.

Als perfectionisme en faalangst je in de greep houden.

We zijn bang om te falen, leggen onszelf langs de eigen meetlat. Dat leidt tot frustratie en we doen nog maar een schepje erboven op. De druk die we onszelf opleggen kan behoorlijk oplopen. Faalangst, perfectionisme, frustratie en jezelf onder druk zetten:  ze haken allemaal in elkaar tot een kluwen waar je in verstrikt raakt. Het is een hardnekkige gewoonte waar je nogal onder kunt lijden.

Waar blijft het plezierige leven?

Want wat willen we éigenlijk? We zijn op de wereld gezet met de biologische basisinstructie: vermijd gevaar, pijn en angst en zoek plezier op en geniet. Zo staat het in onze DNA. Toch een prima principe voor een plezierig leven. Ongelooflijk hoe we zo ver hiervanaf gedwaald kunnen raken.

Een nieuwe klus begint nog leuk…

Ik spreek een ervaringsdeskundige op het gebied van perfectionisme: amateurkunstenares Franka. Ze vertelt me: “Ik neem mezelf voor iets te doen, bijvoorbeeld een nieuw briljant idee op doek uit te werken. In eerste instantie voel ik inspiratie en heb ik er zin in!  Dan ga ik voorbereiden, zorg dat alles klaar is om te beginnen, maak plek vrij voor een leeg vel papier, zet alle ingrediënten klaar en denk het idee van tevoren verder uit. Ik bedenk me hoe het zou zijn als het af is en ondertussen groeien mijn eigen verwachtingen van mezelf.

Ik kan mijn eigen verwachtingen niet waarmaken

Dan begint de druk eigenlijk al op te lopen. De energie die ik heb gaat in de voorbereidingen zitten.  Het is een vorm van perfectionisme: ik krijg zulke hoge verwachtingen dan van mezelf, dat dat omslaat en ik ineens denk: “Dat kan ik toch niet waarmaken.”

Afhaken

Ik bedenk een reden dat ik toch beter niet kan beginnen eraan, bijvoorbeeld dat straks een luidruchtige buurman thuiskomt die mij vast toch komt storen. Maar eigenlijk is het een soort willen vermijden van de teleurstelling dat het toch niet zo perfect gaat worden als het idee dat ik in mij hoofd hebt zitten. Vervolgens denk ik dat ik het hoe dan ook toch zal gaan verpesten en haak ik af, om me vervolgens dáárover slecht te gaan voelen: de kunst is toch een hobby van me? Waarom geniet ik er dan niet van? Ik kan er helemaal mee in de knoop raken. Niemand die dàt ziet.”

Negatief in vergelijking met anderen

Veel mensen die zich in het verhaal van Franka herkennen, hebben er een handje van om zichzelf met anderen te vergelijken. “Wat anderen allemaal wèl voor elkaar hadden kunnen krijgen in dezelfde tijd.”  En ze komen altijd negatief uit die vergelijking. Het is nooit goed genoeg. En: “Ik ben de enige die er moeite mee heeft, anderen doen het allemaal zomaar, uit de losse pols. Die raken niet op slot.”

Herken je jezelf in dit verhaal?  Het is duidelijk dat het onprettig is om jezelf zo voort te stuwen. Minder genieten, minder gemak, minder tijd voor jezelf.

Waarom zet je jezelf zo onder druk?

Het kan zijn dat dat de enige manier is die je kent om “ in functie”  te blijven, ook al is het soms iets te gortig. Mogelijk ben je op een bepaalde manier aan de druk gehecht geraakt. Dat de druk, zonder dat je het doorhebt,  een soort houvast is geworden in de loop van de tijd.

Gemiste steun en dan maar een tandje bij zetten

Veel mensen die bij mij in de praktijk komen hebben hier last van een of andere vorm van perfectionisme. Het blijkt dat veel van deze mensen niet zoveel steun hebben ervaren in hun verleden, of met regelmaat alleen gelaten zijn met (sommige) emoties. Gemeenschappelijk hebben ze dat ze al vroeg in hun leven geleerd hebben om zich boven hun macht uit te tillen. Ze hebben geleerd om meer te doen dan ze eigenlijk konden voor hun leeftijd. Vaak hebben ze in hun verdere leven ook werkelijk veel alleen gedaan en voor elkaar gekregen. Een cliënt verwoordde het heel beeldend: “Om mijn moeder te troosten, wilde ik pleisters plakken, maar ook al stond ik op mijn tenen, ik kon er helemaal niet bij”.

Recept voor spanning

Dat is het recept voor veel spanning oftewel druk in je lichaam, meestal goed merkbaar in het middenrif en het midden van de rug. Je behoudt een vorm van waakzaamheid, terwijl de druk zelf heel vertrouwd wordt voor je, zó dat het je niet meer opvalt.

Het optillen, boven je macht werken, vertaalt zich in een slechtere aarding. Het alleen doen vertaalt zich in letterlijk “niet lekker kunnen zakken in je rug.” Bij gebrek aan “ rug” en “ bodem”  vertalen alle acties die een persoon neemt, zich makkelijk in interne spanning.  Dat versterkt weer het wegdrukken van de rug en minder goede aarding. In je hoofd versterkt zich de overtuiging dat je alles in je eentje moet doen en dat wat je ook doet, het toch niet genoeg is.

“Wat heeft je geholpen?” Vraag ik aan Franka.

“Ik was mijn perfectionisme zó zat, dat ik het echt anders wilde gaan doen. Een betere gewoonte aanleren. Nu ik dat, na járen, eens echt onder ogen zie, zeg ik steeds vaker tegen mezelf: het hoeft niet perfect te zijn. Daarnaast heb ik de kunst afgekeken van een heel relaxte vriend die ik had, die ging gewoon alles doen en zag wel waar hij uit kwam. Hij liet me zien hoe het óók kon. Hij kon juist genieten van de imperfectie, het ontdekken van de mogelijkheden en van het “doen” zèlf. Die liet zichzelf verrassen door waar hij al doende vanzelf uitkwam. Zonder vastomlijnd doel.  Die goede vriend gaf me een steuntje in de rug. Hij zei gewoon: “Kom van die zolderkamer af en laat je zien!”  Als ik aan zijn woorden denk word ik milder naar mezelf. Zo gun ik mezelf meer ruimte om te experimenteren zonder dat het direct perfect moet zijn. Verder ben ik aan lichaamsgerichte therapie gaan doen, voor mij een prima manier om mijn vrijheid te claimen.”

De verticale aardingsoefening

Ben je perfectionistisch? Dan is je aarding waarschijnlijk niet helemaal optimaal. Het advies is: hecht je ergens anders aan dan de interne druk, namelijk de grond onder je voeten, die is daarvoor bedoeld.

Perfectionisme en zwaarmoedigheid

Sommige perfectionisten zijn juist teveel geaard. Ik bedoel hiermee dat ze zwaarmoedig op de hand zijn en daardoor stilvallen. Ze kunnen zich zwaar in hun lichaam voelen, alsof alles moeite kost. Ze zijn hun dromen en gemak van leven op die manier verloren. Zij kunnen juist meer luchtigheid gebruiken, terwijl de aardig wel aanwezig blijft.

Hier is een lichaamsgerichte oefening die aansluit:

• Ga met 2 benen naast elkaar staan, je voeten op heupbreedte op de grond. Je knieën zijn iets van het slot.Houd de rest van je lichaam zo losjes als gaat.
• Buig dan door je knieën, een klein beetje maar, net genoeg zodat je je bovenbeenspieren actief voelt worden. Dit doe je op een uitademing.
• Op een inademing gebruik je ook weer bewust je spierkracht om langzaam jezelf op te duwen van de grond.
• Je gaat een paar minuten lang op die manier op en neer. Je bovenlijf blijft in dezelfde houding, die buigt niet mee naar voren.
• Een variatie die de ervaring ondersteunt: maak bij de uitademing geluid, bijvoorbeeld een OOEE klank.
• Heb je dit een minuut of 3-5 gedaan dan leun je terwijl je nog op je voeten staat, eens lekker tegen een muur aan. Je laat jezelf in je rug steunen door de muur.

Zo kun je in de ontmoeting met de fysieke omgeving: de grond en de muur waar je tegenaan leunt, jezelf voelen. Een ervaring opdoen van gesteund worden door de omgeving, gedragen door de grond. Neem de tijd om te ontvangen.

Ander voordeel is dat je overmatige spanning kunt laten afvloeien op die manier. De stevigheid in je benen komt langzaam in de plaats van de spanning die je ervaart in je verder lichaam: je romp.

Laat perfectionisme los en doe online mee met aardingsoefeningen

Mocht je ook fysieke aardingsoefeningen willen proberen dan bied ik je vanuit Lijfwerk de mogelijkheid om mee te doen met de online Lijfwerk halfuurtjes. In de oneven weken zijn het staande oefeningen zoals bovenstaand beschreven. Hier is de link om meer te weten te komen en om je aan te melden: Rust in je hoofd met het Lijfwerk halfuurtje!