Zelfkritiek, genieten van een prestatie zonder analyses en innerlijke kritiek achteraf

Zelfkritiek. Je kent het vast wel, je hebt iets gepresteerd en achteraf bombardeer je jezelf met allerlei kritische analyses. Deze komen van je innerlijke criticus. Hoe bijzonderder je prestatie of hoe verder uit jouw comfortzone, hoe meer deze innerlijke criticus actief wordt. En zo vallen zelfevaluaties altijd verkeerd uit. Ik ken de situatie zelf heel goed en de meeste van mijn cliënten worstelen ermee. De zelfkritiek kan hun leven flink vergallen.

Bye bye zelfcompassie

Als je achteraf maar blijft doormalen over iets dat je hebt gedaan, kun je jezelf helemaal de put inpraten, zelfs als je presentatie / gesprek/… noem maar op, best goed liep op dat moment zelf. Je gaat tegen jezelf tekeer: “je stond met je mond vol tanden”, “toen en toen keken ze zo bedachtzaam” etc. Je zaagt jezelf bij de enkels af. Het kan zelfs een stapje erger: “Nu zit je jezelf alweer op de kop, waarom kan ik nou nooit gewoon genieten als iets gelukt is? Waarom moet ik mezelf altijd onderuit halen?” Alle frustratie richt zich naar binnen.  Helemaal niet fijn. Je bent in conflict met jezelf. Zelfcompassie komt even niet in jouw woordenboek voor.

Je lijf reageert

De zelfafkeuring kan op jouw fysiek zwakke plek slaan. Je lijf reageert met spanning, in je borstkas, schouders, nekpijn, van alles kan. Je kan blijven malen en piekeren. Lichamelijk merk je de reactie van het jezelf op de kop zitten.

Los van de werkelijkheid

Zelfkritiek kan zo gaan woekeren dat je in zwart-wit termen over je gaat denken: ‘mij lukt nooit wat’, ‘anderen kunnen dat veel beter’, ‘ik kan ook niks!’ De manier waarop je over jezelf praat komt niet meer overeen met de werkelijkheid maar dat heb je zelf helemaal niet door. De negatieve zelfevaluaties zijn voor jou in zekere mate ‘waar’. Vervolgens kan het ook nog zijn dat je gaat vermijden dat je nog iets doet waardoor je in de kijker staat, want ja, ‘je krijgt het toch niet voor elkaar’.

Wat is zelfkritiek en bescherming tegen onveiligheid

Het is vrij normaal dat dit volgt op iets dat je hebt gepresteerd. Het is de zogenaamde backfire. Het komt van de innerlijke waakhond die gaat blaffen als we onze eigen grenzen willen verleggen. Ooit in het verleden heeft het voordelen gegeven om binnen die grenzen te blijven. Bijvoorbeeld om niet teveel op te vallen want anders …. werden we streng gecorrigeerd door anderen, zagen de anderen het toch niet of werd je belachelijk gemaakt en dat was pijnlijk! Met andere woorden: buiten die grenzen hebben we het als onveilig of onprettig ervaren.

Goede bedoeling

Vandaar het ontstaan van de innerlijke waakhond. Deze beschermt ons tegen mogelijk onveilige situaties en heeft het dus van oorsprong altijd goed met ons voorgehad. En iedereen heeft er een. Je hoeft jezelf niet nog eens af te kammen omdat je een innerlijke waakhond hebt. Alleen heeft hij de neiging te snel aan te slaan en kan je echt tot wanhoop brengen met zelfevaluaties die slecht uitvallen!!

Wees praktisch: anticipeer op de situatie en laat je helpen

Je weet van tevoren dat hij nadien weer gaat blaffen en dat jij weer met zelfkritiek zit. Hoe kun je je daar nu op voorbereiden?

Stap 1: Anticipeer! Zorg ervoor dat, als je een presentatie geeft, een belangrijk gesprek hebt, of noem maar op, dat er iemand bij is die jij vertrouwt en die jij respecteert. Deze kijkt mee hoe het gaat.

Stap 2: Vraag die persoon om feedback en support juist op het moment dat je achteraf weer helemaal op de analyse-toer gaat en jezelf weer bij de enkels afzaagt. Die persoon ziet het realistischer dan jijzelf en je mag daarop vertrouwen. Zo geef je gemankeerde zelfreflectie de broodnodige reality-check.

Stap 3: Neem de feedback van de persoon die jij vertrouwt ook aan. Door het toelaten kun je weer terugschakelen van zwart-wit denken naar meer nuance. Je kunt weer wat ontspannen.

Temmen kun je niet in je eentje!

Kortom: Zelfkritiek kan een loopje met je nemen en kleurt je hele ervaring donker. Daardoor krijg je een veel slechter beeld van je prestatie en jouzelf als persoon dan realistisch is!  Welgemeende en opbouwende feedback van een ander die jij vertrouwt, kan daar wat aan veranderen. Dat is de gezonde realitycheck.

Wat doe jij om jouw innerlijke waakhond te temmen?

Vertel het me en deel het hieronder!

Wil jij minder in je hoofd zitten en meer in je lijf? Dan is mogelijk het Anti-pieker-pad iets voor jou! Het is de gratis online cursus bestaande uit video’s met uitleg en oefeningen die je zó mee kunt doen!

Veel succes <3

Hester