Te weinig prikkels, precies goed of te veel: het Goudlokje principe

Te weinig prikkels krijgen kan net zo vervelend zijn als te veel. We houden ervan om ons levend te voelen en dat voelen we als we geprikkeld, uitgedaagd worden. Voorwaarde is wel dat we tegelijkertijd een basis beleven van veiligheid en rust.

Precies goed: het Goudlokje principe

Het Goudlokje principe is gebaseerd op het klassieke Engelse sprookje waarin een meisje, genaamd Goudlokje, drie stoelen, drie borden pap en drie bedden uitprobeert om erachter te komen welke ‘precies goed’ voor haar zijn. Het Goudlokje principe geeft dus aan welke positie tussen twee uitersten ‘precies goed’ is. Dit principe wordt in veel vakgebieden toegepast. Zo is voor astrobiologen het ‘Goudlokje-gebied’ de zone binnen een planetenstelsel waarin leven op een planeet mogelijk is. Onderzoekers die zich bezighouden met de ontwikkeling van jonge kinderen hebben vastgesteld dat baby’s een voorkeur hebben voor situaties waarin sprake is van precies de juiste hoeveelheid verrassing en complexiteit, bijvoorbeeld met betrekking tot de visuele en auditieve prikkels in die situatie. Ook volwassenen die nieuwe dingen aan het leren zijn zoeken naar ervaringen met een optimaal stressniveau om zo een maximale prestatie te kunnen leveren.

Te weinig prikkels of te veel

Als we bij onszelf nagaan dan herkennen we dit principe ook in ons dagelijks leven. Een kan saai zijn, precies goed en te uitdagend. Als je beter op jezelf wil leren afstemmen, dan is het goudlokje-principe een handig handvat.

Voor wat betreft te weinig, of te veel prikkels, kan een situatie vallen in de categorie:

• Saai: je ervaart een tekort aan prikkels. De situatie geeft je te weinig energie, je krijgt er een leeg gevoel van, negatieve gedachten over jezelf komen in je op: “ik kan niet”. Je raakt jezelf een beetje kwijt en je voelt je eenzaam en geïsoleerd. Bijvoorbeeld als je de hele tijd thuis alle netflixfilms al gezien hebt en je mag geen vrienden opzoeken vanwege de lockdown.
• Precies goed: het geeft je een levendig gevoel, je voelt je veilig, er is precies genoeg afstemming en het geeft je een gevoel van verbinding. Je kunt de situatie goed aan en je kunt genieten: Als je het in twee woorden zou vatten, zeg je: “ik kan”, of: “ ik ben”. Voorbeeld als je geniet van een heerlijke wandeling met een vriendin, jullie hebben lol samen en delen jullie verhalen.
• Te veel: de situatie houdt te veel uitdaging in, het geeft te veel activering in je lichaam, je zit in een situatie waar je de controle aan het kwijtraken bent je voelt telkens een urgentie: “ik moet”. Bijvoorbeeld als je continu bezig bent met de berichtgeving over COVID-19 en de lockdown-maatregelen.

Wist je dat….

Deze precies overeenkomen met de drie standen van ons autonome zenuwstelsel? Respectievelijk de volgende zenuwen zijn dan actief in ons lichaam:

• dorsale vagale parasympaticus, te herkennen aan de beschrijving bij situatie 1.
• ventrale vagale parasympaticus, te herkennen aan de beschrijving bij situatie 2.
• en de sympaticus, te herkennen aan de beschrijving bij situatie 3.

Deze 3 zenuwen bepalen onze fysiologische toestand en kleuren daarmee onze innerlijke wereld: We voelen ons gestresst, lekker ontspannen of juist leeg. Hiermee geeft onze fysiologie precies aan of we in ons Goudlokje-gebied zitten of niet.

Door die bril bekeken, hebben we allemaal en altijd een eigen goudlokje-continuüm. Elke verandering in ons autonome zenuwstelsel is een grote of kleine beweging tussen precies goed, te veel en niet voldoende. Wat op het ene moment precies goed voelt, kan het volgende moment worden ervaren als te veel of niet genoeg. Dit ga je in jezelf leren opmerken naarmate je je openstelt voor je innerlijke bewegingen.

Loop jij weleens vast op te weinig prikkels of juist te veel?

Start dan bij het weten hoe dat bij jou zit.  Neem de dag van gisteren in gedachten nog eens door en denk aan de gebeurtenissen van die dag.  Misschien heb je een TV programma gezien waardoor je je verontrust voelde, of een moment dat het leek alsof er niemand bereikbaar was. Of heb je een fijn gesprek gehad met een vriendin?  Vul dan je eigen Goudlokje-grafiek van die dag in:

Als je dit zo hebt ingevuld en de diverse momenten hebt beschreven, is er iets dat je opvalt?

Mogelijk zie je dan hoe je gevoel, met andere woorden je zenuwstelsel verandert door de gebeurtenissen van de dag. Je kunt het gebruiken om de dag op een goede manier af te sluiten als een soort evaluatie. Natuurlijk kun je dit ook voor eerdere dagen of andere tijdsspanne doen.

Vraag aan jou: Op welk moment was het gisteren “precies goed”  voor jou?

NB het goudlokje principe toegepast op het zenuwstelsel heb ik overgenomen uit: Deb Dana: De polyvagaaltheorie in therapie, 2018.