Wat is een emotionele blokkade en hoe ontstaat deze?

Een emotionele blokkade is een veelgehoorde term als mensen proberen te omschrijven waar ze tegenaan lopen in contacten met anderen of in hun gevoelsleven. Ze doelen hiermee op hun beleving dat ze iets wel wìllen doen, maar dat ze van binnenuit meteen een soort “stop” ervaren.

Bijvoorbeeld: je wil je mond opendoen om iets te zeggen in een groep maar de woorden blijven steken in je keel en je vergeet wat je wil zeggen. Een emotionele blokkade betekent dus een impuls om je te uiten èn een rem tegelijk. Een tegenstrijdigheid in je impulsen.

Rem op je emoties

Behalve op je gedrag naar buiten toe kan het ook over je innerlijke wereld gaan. Je weet dat je ergens over verdrietig bent, en je zou het ook wel willen voelen, maar je bent bang dat het gevoel je zal overspoelen. Een voorbeeld hiervan: je bent bang om je verdriet ècht te voelen bij het terugdenken aan een vervelende gebeurtenis in het verleden. Ook dat is een tegenstrijdige beweging, maar dan meer binnenin je lichaam: er komt een gevoel op, maar dat druk je onbewust weg.

Hoe merk een emotionele blokkade op?

Het kan zijn dat je ergens er wel bewust van bent als je blokkeert, omdat je het voelt in je lichaam of je merkt verwarring in je hoofd.

Daarnaast kun je het achteraf ook merken, dus dan wordt je je er pas van bewust als de situatie voorbij is. Je kunt merken dat je moe bent na een gesprek of ontmoeting met anderen, want je eigen gevoel of gedrag afremmen vraagt uiteraard veel energie. Of de spanning kan in je lichaam blijven zitten en ophopen in je schouders of rug. Of dat je “onverklaarbaar” moe bent, kan komen doordat je emoties onderdrukt zonder dat je het echt dóór hebt.

Moet je een emotionele blokkade altijd doorbreken?

Nee, dat is niet altijd verstandig. Een blokkade heeft vaak een functie van bescherming. Het is beter om het in een veilige setting te onderzoeken waar deze jou voor beschermt of altijd heeft beschermd. Waarna je de blokkade in kleine stapjes eventueel kan verzachten.

Lees verder over waar de blokkade vandaan kan komen.

Hoe ontstaat een emotionele blokkade?

Een emotionele blokkade is sterker naarmate die langer geleden is ontstaan. We kijken hier naar de vroegste fasen, in de kindertijd.

Als kind leer je veel over wie je bent en hoe je je het beste kunt verhouden tot de buitenwereld. Dat is voor een groot deel bepalend voor de mate waarin je emoties (later in je leven) onbewust tegenhoudt.

Emoties is gedrag, je gedrag dat ben jij

Het principe is als volgt: Als baby en peuter zijn we een en al emotie. Emoties worden meteen omgezet in gedrag, daar zit nog maar weinig tussen. We zijn stampend boos, tot in elke vezel verdrietig, bang tot in onze tenen etc.. Het hele lichaam doet daaraan mee: slaan of stampvoeten van boosheid, een keel opzetten of snikken van verdriet, geheel verstijven van angst.

Gezonde afremming door de ouders

Maken we het als kind met onze uitbundigheid een beetje tè bont, dan zal een van de ouders normaal gesproken het gedrag gaan afremmen. Door overmatige boosheid te beantwoorden met een boze blik of met woorden ons tot de orde te roepen. Normaal gesproken dimt het kind dan in, de ouder beloont het kind door positieve aandacht te geven en de verbinding tussen ouder en kind blijft in stand. Het kind is alleen bijgestuurd in de heftigheid van het gedrag. Dat is een gezonde bijstelling die onderdeel is van een normale opvoeding.

Protestfase: ik wil dat je me ziet!

Echter, worden we alleen gelaten met onze emoties, niet gezien, of overmatig afgeremd, dan gaan we uiteraard protesteren. Hiermee willen we tegen onze ouders eigenlijk zeggen: “Ja, hallo, ik wil dat je me ziet!”. Het kan zijn dat de ouder alsnog op een gepaste manier reageert: gepast afremmen of troosten of wat dan ook maar nodig is.

Soms blijft de omgeving echter negeren…

Soms zit de ouder helemaal niet te wachten op onze emoties of ons protest. Je kunt je er vast van alles bij voorstellen hoe die dan kunnen reageren: boos, afwijzend, negerend.

De functie van de emotionele blokkade

We kunnen niet anders dan de boosheid of verdriet of wat er maar aan de orde is, te gaan inhouden. We willen absoluut de verbinding met de ouder behouden. Als kind hebben we onze ouders (moeder of vader of beide) nodig hebben om ons te koesteren, veilig te voelen en ons te voeden. Het is niet zo dat de emotie weg is maar we uiten de deze niet meer en de omgeving beloont ons hiervoor. We krijgen nu namelijk waarschijnlijk weer een vorm van positieve aandacht. Zo beschermt de rem op je emoties je tegen verlies van de belangrijke verbinding met je ouders!

De rem raakt diep in ons lichaam ingebakken

Fysiologisch gebeurt er dit: de bij de emotie horende bewegingen in het lichaam, bijvoorbeeld de armspieren die willen slaan, of de borstkas die op en neer wil bewegen bij het snikken, blijven steken. Of de spieren in de keel knijpen je keel af zodat de woorden blijven steken in de keel. Ons lichaam en spieren wìlen wel en worden fysiologisch gezien helemaal klaargemaakt om in actie te komen, maar ze mogen niet meer. Dat betekent dat er spierspanningen ontstaan die niet kunnen ontladen, lees omgezet kunnen worden tot een beweging.

De rem van buitenaf is een rem van binnenuit geworden

De spierspanningen worden chronisch. Op gegeven moment voelen we de aandrang niet eens meer. We denken dat we die emotie niet hebben en dat is op den duur ook echt zo: we kunnen niet meer boos doen, huilen enzovoort. Alles lijkt koek en ei voor jezelf èn voor de buitenwereld. Zo hebben we de boodschap van de buitenwereld geïnternaliseerd. De rem van buitenaf is een rem van binnenuit geworden.

In veiligheid je blokkades verzachten

Natuurlijk weten we wel dat we niet meer afhankelijk zijn van onze ouders. Echter, de rem zit zo diep dat je er bijna geen vat op hebt.

Mensen die last hebben van een emotionele blokkade, weten dat ergens wel van zichzelf. Intuïtief weten ze dat die blokkade door kan breken en dat er dan veel emoties kunnen meekomen. De angst voor al die emoties en het verlies van controle daarover houdt de blokkade in stand. De angst gaat over een verlies van verbinding met anderen. Daarom heb je begeleiding nodig die je ondersteunt en helpt de vrijkomende emoties op te vangen. En die naast je blijft staan tijdens je proces. Lichaamsgerichte psychotherapeuten kunnen je ondersteunen deze blokkades te verzachten. Zo kun je je vrijheid van expressie terugwinnen zonder angst voor verlies van verbinding.

Meer lezen hierover? Lees verder over 3 manieren waarop je je tot je emoties kunt verhouden: Laat jij je leiden door je emoties of behoud je de controle?